Vandaag is het World Cleanup Day. Met ingang van 2024 is deze dag toegevoegd aan de agenda van de Verenigde Naties. Het is de jaarlijkse grootste opschoon actie ter wereld, maar liefst 180 landen doen mee. En dat is nodig: Wereldwijd wordt jaarlijks ruim 2 miljard ton vast afval geproduceerd. Naar verwachting zal dit aantal tegen 2050 met 70 procent zijn toegenomen (Wereldbank). Veel beland in het milieu. Alleen al in ons beschaafde landje gooien we volgens Natuur & Milieu nogal wat weg op straat of in het groen: naar schatting vijftig miljoen kilo zwerfafval per jaar[1]. Dat is bijna drie kilo per persoon! Volgens Rijkswaterstaat bestaat ¾ deel daarvan uit plastic. [2]
De hoeveelheid plastic die elk jaar wereldwijd wordt geproduceerd, is binnen de duur van één mensenleven explosief gestegen: van 2 miljoen ton in 1950 tot ruim 390 miljoen ton in 2021. En naar verwachting zal de productie tegen het jaar 2050 zijn verviervoudigd (t.o.v. 2019) en dus 1480 miljoen ton bedragen.² Dat zou dus bijna driemaal het totale gewicht van de huidige wereldbevolking zijn!
Iedereen kent inmiddels de beelden van verstrikte schildpadden of vogels maar wellicht minder bekend is het recent wetenschappelijk onderzoek wat de gevaren bloot legt voor ons als mensheid. Niet alleen microplastics zijn een probleem maar ook de chemicaliën in plastic. Eind augustus van dit jaar heeft de Australische Minderoo Foundation in samenwerking met de University of Adelaide een groot onderzoek gepubliceerd, de Plastic Health Umbrella Review, waarbij de onderzoeksgegevens van duizenden wetenschappelijke onderzoeken naar de blootstelling aan plastic chemicaliën en de gevolgen daarvan voor de menselijke gezondheid systematisch zijn onderzocht. De conclusie is, dat er consistent en onweerlegbaar bewijs is dat plastic chemicaliën in elke onderzochte klasse schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid gedurende de hele levenscyclus van de mens. Uit het onderzoek blijkt ook dat niet één van de onderzochte plastics gemaakt van aardolie chemicaliën veilig zijn! ‘Groen’ plastic bestaat dus niet.
Bij plastic denken mensen vaak aan verpakkingen, maar wist je dat de bouw op nummer 2 staat qua consumptie. 44% wordt gebruikt voor verpakkingsmateriaal, maar liefst 21% van het plastic verdwijnt in de bouw [3].
Een steeds groter gedeelte daarvan komt in de grond weg en waterbouw(GWW). En juist in de GWW staat plastic in direct contact met ons milieu, de bodem, ons oppervlaktewater en grondwater. Van een damwand zie je maar een klein stukje. Weinig mensen denken na over een oeverbeschoeiing. Laat staan over de ‘onzichtbare’ vervuiling zoals chemicaliën of microplastics. Maar juist in de GWW is plastic te voorkomen en komt het simpelweg neer op een keuze.
Als consument is het soms lastig om plastic verpakkingen te omzeilen. Daarentegen kunnen gemeente en provincies kiezen voor een plastic-vrij bestaan in de GWW. Voor een plastic damwand of beschoeiing is er namelijk al eeuwenlang een alternatief wat het milieu niet belast: Hout. Een alternatief wat bovendien uit verantwoord beheerde bossen positief kan bijdragen aan het milieu.
World cleanup day gaat niet alleen over een plastic flesje. Het gaat over onze gezondheid, over onzichtbare chemicaliën en microplastics en de keuze die we samen kunnen maken naar een gezonde toekomst voor toekomstige generaties.
Opiniestuk 20 sept 2024.
Heb jij een opinie die je graag wilt delen? Stuur ons gerust een berichtje.
[1] natuurenmilieu.nl/themas/circulaire-economie/minder-afval/zwerfvuil/
[2] afvalcirculair.nl/zwerfafval-microplastics/cijfers/
[3] plasticseurope.org/knowledge-hub/plastics-the-facts-2022/